Η ψηφιακή τηλεόραση και το ξαναμοίρασμα της τράπουλας

Της Φανής Πετραλιά*


«Ηδη η ΕΕΤΤ ενέκρινε τη σύσταση κοινής εταιρείας ιδιωτικών καναλιών με το όνομα «Ψηφιακός Πάροχος Α.Ε.» και αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών δικτύου επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης. Συμμετέχουν οι ιδιωτικοί σταθμοί MEGA, ΑΝΤ-1, Alter, Alpha, Star, Σκάι και Μακεδονία TV» (Από τις εφημερίδες)



Το καλοκαίρι του 1989, εν μέσω διακομματικής κυβερνητικής ραστώνης (κυβέρνηση Τζαννετάκη), κατασκευάστηκε επιτηδείως και πέρασε αβρόχοις ποσίν ο σκανδαλώδης νόμος που έδινε την τηλεόραση και το ραδιόφωνο στους ιδιοκτήτες των εφημερίδων.

Εκτοτε και επί είκοσι χρόνια, η ιδιωτική τηλεόραση λειτουργεί με άδειες «προσωρινές», οι οποίες άνετα... αγοραπωλούνται, και τις οποίες οι εκάστοτε κυβερνήσεις -προπαντός παραμονές εκλογών- υπόσχονται να μετατρέψουν σύντομα σε κανονικές. Κρατώντας φυσικά τους κραταιούς ιδιοκτήτες τους σε πολυσήμαντη ομηρία.

Η εκ Βρυξελλών, όμως, απόφαση κατηγορηματικά ορίζει ότι μετά το 2012 η τηλεόραση θα είναι μόνον ψηφιακή. Κι έτσι τώρα, αναγκαστικά και για όσο διάστημα απομείνει, οι προσωρινές άδειες θα «μονιμοποιηθούν» και θα «νομιμοποιηθούν». Κάπως όπως όταν ένας εσπευσμένος γάμος έρχεται να αποκαταστήσει βαριά ασθενή νύφη, την οποία ιδιοτελής γαμπρός κρατούσε χρόνια αστεφάνωτη.

Η ψηφιακή, λοιπόν, τηλεόραση γεννιέται υποχρεωτικά. Μέσα σ' ένα περίεργο κλίμα μυστηρίου και αδιαφάνειας.

Σε ποιους δίνεται; Απ' ό,τι φαίνεται, στους ήδη κατέχοντες και την αναλογική, τους αποκαλούμενους και «νταβατζήδες». Κατέχοντες παράλληλα και εφημερίδες και άλλα ΜΜΕ και εργολαβίες και προμήθειες του Δημοσίου και άλλα πολλά. Επιτρέποντας στο παλιό σκάνδαλο όχι μόνο να διαιωνίζεται αλλά και να επαυξάνεται εντυπωσιακά, καθώς η δύναμη και οι επιχειρηματικές δυνατότητες της ψηφιακής είναι πολλαπλάσιες της αναλογικής.

Ενώ τις επενδύσεις που θα απαιτηθούν φυσικά και θα κληθεί να τις χρηματοδοτήσει το κράτος.

«Πριν από δύο χρόνια, σε ημερίδα που κάναμε για την ψηφιακή, είχα επισημάνει ότι έχουν αρχίσει να χτίζονται "αυθαίρετα" και κανείς δεν δίνει σημασία. Φοβάμαι ότι ακόμα βαδίζουμε έτσι, με "αυθαίρετα". Δεν ξέρουμε, για παράδειγμα, αν ο πάροχος της ψηφιακής πλατφόρμας και των "λεωφόρων" της θα τις αγοράζει ή θα του προσφέρονται», έλεγε στον Σωτήρη Μανιάτη της «Ε» ο Ροδόλφος Μορώνης. Διευθυντής του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων και γνώστης των πραγμάτων.

Βαδίζουμε, λοιπόν, με «αυθαίρετα» και αναρωτιόμαστε κατά πόσον, τώρα που η τράπουλα ξαναμοιράζεται, θα ληφθούν υπόψη -όχι ότι ελήφθησαν στο παρελθόν- το Σύνταγμα και οι νόμοι που ορίζουν ότι οι συχνότητες (δημόσια περιουσία) θα πρέπει να παραχωρούνται για την «εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος», για την «αντικειμενική ενημέρωση» και την «παραγωγή πολιτισμού».

Κι ακόμη, αναρωτιόμαστε, εάν θα έπρεπε αυτή την ύστατη ώρα, έστω και μη εισακουόμενο, να τεθεί το αίτημα για μια εξ αρχής διαδικασία στις αδειοδοτήσεις. Με απόλυτη διαφάνεια και κατεύθυνση αντιμονοπωλιακή.

Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι μακροχρόνια σχέδια και ρυθμίσεις για την καταιγιστικά εξελισσόμενη μιντιακή πραγματικότητα δεν μπορούν να γίνουν. Μπορούν, όμως, να γίνουν για το άναρχο παρόν και το αυριανό μέλλον. Με σκοπό την έγκυρη ενημέρωση (βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και πυρήνας της δημοκρατίας) και τη διασφάλιση αυτών που την παράγουν.

Ρυθμίσεις, κάποιες από τις οποίες θα μπορούσαν, ίσως, να αφορούν στα ακόλουθα:

* Ενα ΕΣΡ πραγματική Ανώτατη Ανεξάρτηση Αρχή, οπλισμένο έτσι ώστε να αντιστέκεται αποτελεσματικά στα μεγάλα συμφέροντα. Με πεδίο παρέμβασης στα ΜΜΕ πολύ ευρύτερο της ιδιωτικής ραδιοτηλεόρασης.

* Μέτρα για τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα όσων εργάζονται στο Διαδίκτυο με πιστοποίηση και κάλυψη από την ΕΣΗΕΑ και τα άλλα σωματεία. Γιατί, πώς να το κάνουμε, ο θαυμαστός κόσμος του Internet προαναγγέλλει και μέγιστους κινδύνους για την επαγγελματική κατοχύρωση, τις θέσεις εργασίας, τις συλλογικές συμβάσεις, την περίθαλψη, τις συντάξεις, το μέλλον του συνδικαλισμού.

* Πρόβλεψη για το μάλλον θολό μέλλον των ασφαλιστικών πόρων των δημοσιογράφων και των άλλων εργαζομένων στα ΜΜΕ. Δοθέντος μάλιστα ότι και στη χώρα μας οι διαφημίσεις άρχισαν να μετακομίζουν στο Διαδίκτυο και το αγγελιόσημο -οιονεί εργοδοτική εισφορά- ήδη να «διαφεύγει». Παίρνοντας μαζί του την απίστευτη μακαριότητα των αρμοδίων και των άμεσα ενδιαφερομένων.

* Ταυτότητα στις ηλεκτρονικές εκδόσεις, με εκδότη, διευθυντή και υπευθύνους κατά το νόμο. Και κείμενα ενυπόγραφα.

* Ενίσχυση του Τύπου με διαφανή και αποτελεσματικά μέτρα. Οπου η κρατική διαφήμιση, μέσα στο πλαίσιο μιας χρήσιμης για τον πολίτη ενημέρωσης (και όχι για να διαφημίζει τα κυβερνητικά επιτεύγματα και την Ελλάδα στους... Ελληνες), θα διανέμεται δίκαια, από έναν κεντρικό λογαριασμό και χωρίς διαμεσολαβητές.

* Κώδικες δεοντολογίας που θα συνυπογράφουν εργαζόμενοι και εργοδότες -συνήθως πρακτική άλλου.

* Απόσυρση των ρυθμίσεων που μετατρέπουν τους δημοτικούς σταθμούς σε Α.Ε.

* Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας για την Επιβολή Πνευματικών Δικαιωμάτων, η οποία μεταξύ άλλων καθορίζει ποια είναι και ποια όχι η εμπορική χρήση του Internet. Εγινε τις προάλλες στη Σουηδία, ενώ έχουν προχωρήσει οι σχετικές διαδικασίες σε πολλές χώρες: στη Γαλλία, τη Βρετανία, την Ιταλία. Στην Ελλάδα δεν έχει καν αρχίσει σχετική συζήτηση.

* Δημιουργία Αρχής για τον έλεγχο και την πιστοποίηση των μετρήσεων. Πολυμετοχική, με συμμετοχή του Δημοσίου και της αγοράς.

* Μη ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της πρόσφατης Οδηγίας που καταργεί το διαδικτυακό απόρρητο. Οδηγία η οποία υποχρεώνει τους παρόχους υπηρεσιών Ιντερνετ να συλλέγουν και να αποθηκεύουν όλα τα στοιχεία που αφορούν τις κινήσεις των Ευρωπαίων πολιτών στο διαδίκτυο -ο Μεγάλος Αδελφός, νόμιμα Ευρωπαίος! Την προώθησε η αγγλική κυβέρνηση, ενώ η σουηδική αποφάσισε να την αγνοήσει. Στη Γερμανία πολίτες καταφεύγουν στα δικαστήρια ζητώντας την ακύρωσή της.

* Και, προπαντός, η αναγκαία όσο ποτέ, μέσα στον ανεξέλεγκτο πλέον μιντιακό γαλαξία, προάσπιση της δημόσιας τηλεόρασης και του δικαιώματος του πολίτη στην αξιόπιστη ενημέρωση. Στον πολιτισμό και την καλή ψυχαγωγία.

Τα τελευταία χρόνια, αδιάκοπα βαλλόμενη, η ευρωπαϊκή δημόσια τηλεόραση αποτελεί λαχταριστό ξερολούκουμο για την πολιτική της Κομισιόν και των επιχειρηματικών λόμπι που την περιβάλλουν. Και χρειάζεται στήριξη. Γιατί είναι ίσως η μόνη που μπορεί να σταθεί ως απάντηση στη νεοφιλελεύθερη μιντιακή επέλαση.

Συνεπής στη δημόσια αποστολή της κάτω από δημόσιο έλεγχο, χωρίς κυβερνητικές εξαρτήσεις, πλουραλιστική, ποιοτική, προστατευτική για τους εργαζόμενους.

Μακριά, φυσικά, από κάθε λογική κέρδους. Με επιχορήγηση (όπως όλοι οι δημόσιοι οργανισμοί) είτε απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό (όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες) είτε από το ανταποδοτικό τέλος. Επιχορήγηση για την οποία, οι Ευρωπαίοι δημοσιογράφοι έχουν δώσει και δίνουν δύσκολες μάχες.

Υ.Γ. Διαβάσαμε καλά; Εγινε, λέει, κουβέντα για να... πουληθεί η ΕΡΤ; Και τι εννοούσε, προ καιρού, ο κ. καθηγητής με το ερώτημά του «Και γιατί δεν πουλιέται η ΕΡΤ;»


*Η Φ. Πετραλιά είναι μέλος του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ . Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην "Ελευθεροτυπία" (23.04.2009)