Οι αόρατοι δημοσιογράφοι

http://katalipsiesiea.blogspot.com/

ΚΑΛΕΣΜΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΕ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΣΕ SITES/PORTALS

ΤΡΙΤΗ 6 ΟΚΤΩΒΡΗ 20:00 κτίριο ΕΜΜΕ (Καλαμιώτου 2, Πλ. Καπνικαρέας)

Μπορεί οι εφημερίδες και τα τηλεοπτικά ΜΜΕ να περνάνε κρίση, αλλά τα αφεντικά των media ξεπερνούν (με μερικές εκατοντάδες απολύσεις) τις παλιές σκοτούρες τους, ανοίγονται στις νέες προοπτικές του μέλλοντος και αναζητούν νέα πεδία κερδοφορίας στον παρθένο κόσμο του διαδικτύου! Οι απασχολούμενοι στην βιομηχανία των ΜΜΕ διαπιστώνουμε όλο και περισσότερο ότι υπάρχει μια στροφή των αφεντικών προς «ενημερωτικά» site και portals. Αυτή η μετατόπιση σίγουρα δεν είναι ένα απλό αποτέλεσμα των τεχνολογικών εξελίξεων, αλλά ένα πεδίο διαμόρφωσης ενός καινούργιου μοντέλου εργαζόμενου στον κλάδο των ΜΜΕ καθώς και μια προσπάθεια περαιτέρω πρόσδεσης της ενημέρωσης στην ιδεολογική γραμμή των αφεντικών.


Κατ’ αρχήν το επάγγελμα του ρεπόρτερ/δημοσιογράφου με την χαρακτηριστική σ’ αυτό αυτονομία όσον αφορά τον τρόπο και τα μέσα έρευνας, μεταλλάσσεται όλο και περισσότερο στο επάγγλμα ενός πληροφοριακού εργάτη, ενός ανιχνευτή πληροφοριών, που πάνω σε μια καρέκλα και πίσω από μια οθόνη, προσπαθεί από τον κυκεώνα των πληροφοριών που κατακλύζουν το πλανητικό χωριό να συλλέξει τους τίτλους που θα χρησιμεύσουν ως πρωτογενές υλικό για την παραγωγή των εμπορευματοποιημένων ειδήσεων του site/portal. Όλη αυτή η διαδικασία συνήθως επιφέρει την αύξηση του «πληροφοριακού θορύβου», την παραγωγή χιλιάδων ειδήσεων που περιγράφουν το ίδιο «τίποτα», αλλά με διαφορετικό τρόπο, κι αυτόν τον διαφορετικό τρόπο ζητούν από τους εργαζόμενους στα site τ’ αφεντικά, αφού πρώτα τους κλείσουν το μάτι στο συνυφασμένο με το διαδίκτυο copy/paste (κι όμως, ούτε τ’ αφεντικά σέβονται την περίφημη πνευματική ιδιοκτησία, όταν βέβαια δεν είναι δικιά τους).

Μέσω αυτής της παραγωγικής διαδικασίας, γνωστής κι ως «rewriting», υποβαθμίζεται η πρωτογενής έρευνα, οπότε υποβαθμίζεται κι ο ρόλος του εργαζομένου στην ίδια την διαδικασία της επιλογής και διαμόρφωσης μιας είδησης. Εντέλει, εκμηδενίζεται κι η δυνατότητα ανταγωνισμού απέναντι στην κυρίαρχη ιδεολογία που παράγεται ως τελικό προϊόν, με την μορφή fast-food ειδήσεων με ομοιόμορφο «ενημερωτικό» πυρήνα, ο οποίος εκπορεύεται από λίγα μιντιακά μονοπώλια. Στην ίδια γενική κατεύθυνση αύξησης του ελέγχου της πληροφόρησης που διακινείται στον «αχανή» κι «άναρχο» κυβερνοχώρο, θεωρούμε ότι κινούνται κι οι κρατικές επιχορηγήσεις σε εταιρείες του διαδικτύου που υπόσχονται υποψήφιοι κυβερνώντες, την ίδια περίοδο που πληθαίνουν τα περιστατικά επίθεσης σε πηγές ανεξάρτητης κι αντιεμπορευματικής ενημέρωσης (blogs, athens.indymedia κτλ.).

Οι κρατικές επιχορηγήσεις δεν πάνε πακέτο μόνο με τον ιδεολογικό και νομοθετικό έλεγχο της διακινούμενης στο διαδίκτυο πληροφόρησης, αλλά έχουν κι ως βασική προϋπόθεση την εντατικοποίηση της εργασίας στην βιομηχανία των ΜΜΕ. Στα site/portals, «χρειάζονται ειδήσεις και χρειάζονται τώρα κι αν δεν υπάρχουν θα πρέπει να τις κατασκευάσεις», θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε στην δική μας γλώσσα την καθημερινή προσταγή των αφεντικών σε τέτοιους εργασιακούς χώρους. Το site/portal επίσης για να είναι κερδοφόρο πρέπει να έχει «φρέσκες» ειδήσεις 24ώρες το 24ωρο και το παραδοσιακό πλαίσιο περί δημοσιογραφικού ωραρίου και υπερωριών, μάλλον δεν βοηθάει στην πολυπόθητη κερδοφορία. Αντίθετα βοηθάει και παραβοηθάει η «εθελοντική» εργασία από το σπίτι, τα βράδια και τα Σαββατοκύριακά, γιατί τ’ αφεντικά έχουν την περίεργη εντύπωση ότι κάθε φορά που μπαίνουμε στο ιντερνετ το πρώτο που σκεφτόμαστε είναι η online ενημέρωση κι η επισκεψιμότητα στο site/portal του… Κι από την άλλη, απαγορεύουν στους εργαζόμενους οποιαδήποτε άλλη χρήση του ίντερνετ (mail, forum, chat, υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης), επιτηρώντας, όπως σ’ οποιαδήποτε φάμπρικά, αν οι εργαζόμενοι δουλεύουν ή «λουφάρουν». Κάπως έτσι όλο και πληθαίνουν οι καινοτόμες για το «δημοσιογραφικό λειτούργημα» πρακτικές, όπως οι κάμερες, οι ηλεκτρονικές κάρτες εισόδου/εξόδου, τα "παρουσιολόγια" ή ακόμα και η καταγραφή των ηλεκτρονικών διευθύνσεων που επισκέπτονται οι εργαζόμενοι.

Στην Ελλάδα η «μεταμοντέρνα» φάμπρικα του πειθαρχημένου και καλωδιωμένου εργαζόμενου παίρνει την μορφή της μικρομεσαίας επιχείρησης, «του στυλοβάτη της οικονομίας μας». Εκεί η εντατικοποίηση συνδέεται με την άμεση υποταγή στα κελεύσματα του αφεντικού, κι ο εργαζόμενος τείνει να θεωρείται ένα καινούριο τεχνολογικό πολύ-εξάρτημα του αφεντικού προορισμένου να ικανοποιεί τα κάθε είδος γούστα του, είτε αυτά έχουν να κάνουν με την δημοσιογραφία, την γραφιστική, την διαμόρφωση ιστοσελίδων ή το ψήσιμο καφέ…

Τέλος, ένα περίεργο πράγμα, όσο περισσότερο οι εργαζόμενοι στα ΜΜΕ προλεταριοποιούνται άλλο τόσο μετατρέπονται μαζικά είτε σε «ελεύθερους επαγγελματίες» με μπλοκάκι, είτε σε «παιδιά» που τώρα μαθαίνουν την δουλειά και πρέπει να είναι υπερ-ευχαριστημένα αν τους δίνεται και μισός μαύρος μισθός τον μήνα (300-400 ευρώ). Γιατί προφανώς η εντατικοποίηση που περιγράψαμε, επιτυγχάνεται πολύ ευκολότερα μ’ έναν εργαζόμενο χωρίς άδειες κι επιδόματα, με αυτασφάλιση και σ’ ένα γκρίζο ή ανύπαρκτο πεδίο συνδικαλιστικής εκπροσώπησης. Υπάρχουν βέβαια και οι πιο τυχεροί που υπογράφουν σύμβαση του ΙΚΑ, για να κατοχυρωθούν με την σειρά τους στην τεράστια λίστα των εργαζόμενων στα ΜΜΕ που είναι διαχωρισμένοι κι αποκλεισμένοι από την δημοσιογραφική ελίτ κι από τα συνακόλουθα συνδικαλιστικά και μισθολογικά δικαιώματα.

Εν κατακλείδι, οι εργαζόμενοι σε site/portals ενώ παράγουν όλο και περισσότερο τις ορατές πληροφορίες που συναντάμε στην οθόνη μας, παραμένουν εν πολλοίς εργασιακά «αόρατοί». Όμως αυτό το νέο είδος εργαζόμενου, αν θέλει να «την παλέψει» με τέτοιου είδους δουλειές, δεν μπορεί παρά ν’ αφήσει τις «προοπτικές εξέλιξης» που του υπόσχεται τ’ αφεντικό και ν’ αναζητήσει σε διαδικτυακό και κυρίως πραγματικό χρόνο τους επίσης «αόρατους» συναδέλφους του, που σίγουρα δεν βρίσκονται στις πολυθρόνες των συνδικαλιστικών γραφείων αλλά σε ανάλογες θέσεις εργασίας πίσω από μια οθόνη.