Το υβριδικό μέλλον της δημοσιογραφίας

Tης Arianna Huffington* / The Guardian-Η Καθημερινή

Παρά τα άσχημα νέα για την κατάσταση στο χώρο των εφημερίδων, στην πραγματικότητα διανύουμε μια χρυσή εποχή για τους «καταναλωτές ειδήσεων», οι οποίοι μπορούν να σερφάρουν στο Ιντερνετ, να χρησιμοποιήσουν μηχανές αναζήτησης, να έχουν πρόσβαση στα καλύτερα ρεπορτάζ απ’ όλο τον κόσμο, να επικοινωνούν διαδραστικά και να σχηματίζουν διαδικτυακές κοινότητες. Η δημοσιογραφία παίζει έναν κρίσιμο ρόλο στη δημοκρατία μας, αλλά έχει σημασία να θυμόμαστε ότι το μέλλον της δημοσιογραφίας δεν εξαρτάται απόλυτα από το μέλλον των εφημερίδων.

Η μεγάλη αναταραχή που σημειώνεται στη βιομηχανία των ειδήσεων είναι το αποτέλεσμα της τεχνολογικής καταιγίδας, των δραματικών αλλαγών στις καταναλωτικές συνήθειες, αλλά και των δυσμενών συνεπειών που είχε η οικονομική κρίση στη διαφήμιση. Και δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι, καθώς ο κλάδος βαδίζει μπροστά και επινοούμε νέους κανόνες προχωρώντας, θα χρειαστεί πολύς πειραματισμός όσον αφορά τα νέα μοντέλα εισοδηματικής πολιτικής στον Τύπο. «Βρισκόμαστε σήμερα στη μέση ενός ιστορικού διαλόγου για την αξία του περιεχομένου», είπε πρόσφατα ο Ρούπερτ Μέρντοχ, πρόεδρος του News Corporation «και είναι σαφές σε πολλές εφημερίδες ότι το τρέχον πρότυπο δεν λειτουργεί».

Εκείνο που σίγουρα δεν μπορεί να λειτουργήσει είναι να προσποιούμαστε ότι δεν ζήσαμε τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, ότι, στο χώρο της δημοσιογραφίας, δουλεύουμε ακόμα στην παλιά «οικονομία του περιεχομένου», σε αντίθεση με αυτό που ο καθηγητής δημοσιογραφίας Τζεφ Τζάρβις αποκάλεσε «η νέα διασυνδεόμενη οικονομία», και ότι η επιβίωση του κλάδου μας θα εξασφαλιστεί με την «προστασία» του περιεχομένου πίσω από ψηλά τείχη. Το έχουμε δει αυτό το έργο - και οι καταναλωτές του έδωσαν κακές κριτικές.

Οχι, το μέλλον βρίσκεται αλλού. Στη διασυνδεόμενη οικονομία, στις μηχανές αναζήτησης, στην online διαφήμιση, στη δημοσιογραφία των πολιτών και στα μη κερδοσκοπικά κέντρα έρευνας και τεκμηρίωσης. Οταν ακούω στελέχη εταιρειών ΜΜΕ να μιλούν για «περιφρούρηση» του περιεχομένου, δεν μπορώ να μην αισθανθώ όπως το 2001, όταν ήμουν συνιδρύτρια του Detroit Project και παρατηρούσα πώς οι επικεφαλής της αυτοκινητοβιομηχανίας, αντί να εναγκαλιστούν το μέλλον, προτιμούσαν να σπαταλούν πολλή ενέργεια και χρήμα για να πιέζουν την κυβέρνηση να δώσει φορολογικά παραθυράκια στα ενεργοβόρα 4x4 και για να μην εφαρμοστούν κανονισμοί εξοικονόμησης καυσίμων. Τώρα βλέπουμε πολύ καλά πού οδήγησε αυτό.

Πιστεύω ακράδαντα σε ένα υβριδικό μέλλον, όπου οι παλιοί παίκτες των ΜΜΕ θα ενστερνιστούν τρόπους λειτουργίας των νέων ΜΜΕ (ανάμεσά τους η διαφάνεια, η διαδραστικότητα και η αμεσότητα) και οι νέοι παίκτες των ΜΜΕ θα υιοθετήσουν τις καλύτερες πρακτικές των παλιών ΜΜΕ (ανάμεσά τους η εντιμότητα, η ακρίβεια και η υψηλής επιρροής ερευνητική δημοσιογραφία). Αυτό το υβριδικό μέλλον θα περιλαμβάνει οργανισμούς όπου το μη κερδοσκοπικό θα συνδυάζεται με το κερδοσκοπικό, όπως το Investigative Fund που δημιουργήθηκε από τη Huffington Post. Με τη στήριξη μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων, το ταμείο αυτό πληρώνει μισθούς και αμοιβές σε ρεπόρτερ και freelance δημοσιογράφους οι οποίοι έχασαν τη δουλειά τους, έτσι ώστε να μπορούν να φέρουν σε πέρας σημαντικά ρεπορτάζ.

Ας μην το ξεχνάμε: η μιντιακή κουλτούρα μας δεν κατάφερε να υπηρετήσει το δημόσιο συμφέρον, «χάνοντας» (με ελάχιστες τιμητικές εξαιρέσεις) τα δύο μεγαλύτερα ρεπορτάζ του καιρού μας: την πορεία προς τον πόλεμο στο Ιράκ και την πορεία προς την οικονομική κρίση. Είχαμε πολύ περισσότερες νεκροψίες και πολύ λιγότερες βιοψίες. Πρέπει επίσης να υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας ότι η αποστολή της δημοσιογραφίας ήταν πάντα να αναζητά την αλήθεια και όχι, όπως έχει συμβεί πολύ συχνά, να κρατάει μια πλασματική ισορροπία ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Στεκόμαστε στο κατώφλι ενός μέλλοντος με πολλές προκλήσεις αλλά και μεγάλο ενδιαφέρον. Είμαι πεπεισμένη ότι οι καλύτερες μέρες της δημοσιογραφίας βρίσκονται μπροστά μας - αρκεί μόνο να εναγκαλιστούμε την καινοτομία και να μη βαυκαλιζόμαστε ότι μπορούμε με κάποιο τρόπο να χωθούμε σε μια Μηχανή του Χρόνου και να γυρίσουμε σ’ ένα παρελθόν που δεν υπάρχει πια ούτε μπορεί να αναστηθεί.

* Η ελληνικής καταγωγής Αριάνα Χάφινγκτον είναι ιδρύτρια της Huffington Post (www.huffingtonpost.com), ιστοσελίδας με μεγάλη επιρροή στις ΗΠΑ. Το άρθρο αυτό βασίζεται στην πρόσφατη κατάθεσή της στην υποεπιτροπή επικοινωνιών και εμπορίου της αμερικανικής γερουσίας.